Mae gan ysgutorion a chynrychiolwyr personol a benodir i weinyddu ystad, boed hynny o dan Ewyllys neu drwy gael grant llythyrau gweinyddu, ddyletswydd i gasglu asedau’r ymadawedig, talu eu dyledion, a dosbarthu’r hyn sy’n weddill yn unol â’u Ewyllys neu y Rheolau diffyg ewyllys. Mae hyn fel arfer yn cynnwys nifer fawr o drafodion ariannol i mewn ac allan, ac felly mae'n un arall o ddyletswyddau ysgutorion a chysylltiadau cyhoeddus i gynhyrchu'r hyn a elwir yn Gyfrifon Ystadau. Mae Cyfrifon Ystad yn gofnod ariannol o holl asedau, rhwymedigaethau a thaliadau’r ystâd.
Pwy all weld y Cyfrifon Ystadau?
Dim ond i'r Llys (o dan Ddeddf Gweinyddu Ystadau 1925) a'r buddiolwyr gweddill y mae'n ofynnol i'r ysgutor/Cysylltiadau Cyhoeddus ddangos y Cyfrifon Ystadau. Buddiolwr gweddill yw unrhyw un sydd â hawl i gyfran o’r hyn sy’n weddill yn yr ystâd ar ôl i’r ysgutor ymdrin â thalu’r holl dreuliau, rhoddion, dyledion a threthi y mae’r ystâd yn atebol amdanynt.
Beth ddylai fod mewn Cyfrifon Ystadau?
Nid yw Cyfrifon Ystadau yn dilyn fformat rhagnodedig, ond rhaid iddynt gael digon o fanylion i ddangos yr holl faterion ariannol sy'n ymwneud â'r ystâd. Byddem felly yn disgwyl gweld pethau fel:
Beth os bydd yr ysgutor yn gwrthod anfon Cyfrifon yr Ystad ataf?
Gall buddiolwr gweddill wneud cais i’r Gofrestrfa Profiant am restr eiddo a gorchymyn cyfrif, a fydd yn gorfodi’r ysgutor i ddarparu’r Cyfrifon Ystadau. Pan fo ysgutor yn gwrthod anfon Cyfrifon Ystad at fuddiolwr gweddilliol, nid yw’n anghyffredin canfod bod materion eraill yn ymwneud â’u hymddygiad hefyd, felly’n aml rydym yn ceisio archeb am stocrestr a chyfrif fel rhan o hawliad ehangach, er enghraifft ar gyfer y Dileu Ysgutor.
Yn y rhan fwyaf o achosion, fodd bynnag, mae llythyr gan gyfreithiwr yn ddigon i berswadio'r ysgutor i anfon Cyfrifon yr Ystad.
Nid yw cyfrifon yr ystad yn edrych yn iawn. Mae yna asedau ar goll. Beth alla i ei wneud?
Yn aml, mae buddiolwr gweddilliol, yn enwedig un a oedd yn agos at yr ymadawedig, yn ymwybodol o asedau neu rwymedigaethau nad ydynt wedi'u rhestru ar y Cyfrifon Ystadau. Fel arfer gall hyn gael ei roi i lawr i arolygiaeth gan y sawl sy'n gweinyddu'r ystâd. Fodd bynnag, mewn rhai sefyllfaoedd, gallai’r ysgutorion fod yn ceisio cuddio asedau’n fwriadol, efallai fel nad oes yn rhaid iddynt dalu Treth Etifeddiant ychwanegol, neu oherwydd eu bod wedi cweryla ag un o fuddiolwyr y gweddill ac am gyfyngu ar eu hawl.
Pan fydd hynny'n digwydd, y peth cyntaf i'w wneud yw ei godi gyda'r ysgutor a rhoi cyfle iddynt gywiro Cyfrifon yr Ystad. Gall fod yn gamgymeriad diniwed y gellir ei unioni heb fawr o ffwdan. Fodd bynnag, os bydd yr ysgutor yn gwrthod cywiro’r cyfrifon, gellir gwneud cais i’r Gofrestrfa Brofiant am restr eiddo a gorchymyn cyfrif, a fydd yn gorfodi’r ysgutor i ddarparu’r fersiwn gywir o’r Cyfrifon Ystadau. Unwaith eto, yn aml pan nad yw ysgutor yn cofnodi popeth y mae'n ofynnol iddo ei wneud yn gywir yn y Cyfrifon Ystadau, mae materion eraill hefyd o ran eu hymddygiad sy'n cyfiawnhau ceisio eu dileu fel ysgutor.
Pwy sy'n talu'r costau?
Bydd y buddiolwr sy’n herio’r ysgutor dros y Cyfrifon Ystadau yn gyfrifol am dalu ei gostau ei hun i ddechrau, ac os gellir datrys y mater mewn gohebiaeth heb fod angen i’r Gofrestrfa Profiant na’r Llys gymryd rhan, bydd y buddiolwr yn parhau i fod yn atebol am ei gostau ei hun, a bydd hawl gan yr ysgutor i adennill eu costau o'r ystâd. Fodd bynnag, os oes angen cymryd camau pellach a bod y buddiolwr yn llwyddiannus yn ei hawliad, bydd y Llys fel arfer yn gorchymyn bod yr ysgutor yn ad-dalu’r buddiolwr am y costau y mae wedi mynd iddynt, ac yn aml bydd hefyd yn gorchymyn nad oes gan yr ysgutor hawl i gymryd ei gostau ei hun. allan o'r stad. Mae'n hanfodol felly bod pob parti yn ceisio cyngor cyfreithiol cyn gynted â phosibl i leihau'r costau y mae'n ofynnol iddynt eu talu ac i gyfyngu ar y risg y bydd yn rhaid iddynt ad-dalu'r parti arall am eu costau.
Os oes gennych bryder am Gyfrifon Ystad rhywun sydd wedi marw’n ddiweddar, cysylltwch ag aelod o'n tîm datrys anghydfod yn gyfrinachol yma neu ar 02920 829 100 am alwad gychwynnol am ddim i weld sut y gallant helpu.